Zdrowie: Dlaczego i kiedy się pocimy

Pot ma także inne korzystne działanie – tworzy na skórze ochronną, kwaśną warstewkę, co umożliwia regulowanie ilości bakterii na ciele.

Pot nie zawsze jest zwyczajnym objawem funkcjonowania organizmu, czasem sygnalizuje chorobę. Może też utrudniać funkcjonowanie człowieka, a w szczególnych przypadkach izolować go w pracy i kontaktach towarzyskich.

Pocimy się wszyscy

Każdy poci się inaczej. Zależy to od wielu czynników: płci, wieku, wrażliwości na temperaturę, od klimakterium lub miesiączki, od rasy, przyjmowania leków. Pocimy się wszyscy. Oczywiście bardziej gdy mamy gorączkę, ale nadmierna potliwość towarzyszy też wielu chorobom takim jak cukrzyca, gruźlica etc.

Gruczołów są dwa rodzaje
**
Pot jest produkowany przez dwa rodzaje gruczołów – ekrynowe rozmieszczone na całym ciele, szczególnie w okolicy pach, dłoni, czoła i apokrynowe, które wydzielają zapach i znajdują się głównie w dołach pachowych, w okolicy narządów płciowych, twarzy i owłosionej skóry głowy.

Gruczoły ekrynowe pozwalają utrzymać odpowiednią ciepłotę ciała dlatego, że wydzielają również sól. Ta wiąże wodę, która parując schładza ciało. To proces, o którym nawet nie mamy pojęcia. Wydaje nam się, że skoro się pocimy to jest nam bardziej gorąco, a jest zupełnie odwrotnie.

Gruczoły apokrynowe najintensywniej „pracują” w okresie dojrzewania i nie regulują temperatury. One uaktywniają się podczas stanów emocjonalnych (spocić się ze strachu). Wydzielana przez nie substancja powoduje szybkie namnażanie się bakterii, a te obrzydliwie czuć. Bo sam pot nie ma zapachu. To bakterie mają taką przykrą woń.

Przykry zapach
**
Wzmożone wydzielanie przez gruczoły apokrynowe jest przyczyną udręki dla wielu osób. Szczególnie dla tych w wieku dojrzewania – spocone ręce, lśniąca twarz, przykry zapach. Można się pocieszać, że są to na ogół problemy przemijające.

Kobiety pocą się mniej niż młode dziewczyny, ale intensywniej w czasie miesiączki.

Mężczyźni – podobnie jak kobiety pocą się najintensywniej pod pachami, ale u nich są bardzo aktywne gruczoły rozmieszczone na stopach.

Zapach zależy też od tego, jak się odżywiamy. Wegetarianie pachną inaczej niż „mięsożercy”, a szczególnie ci lubiący ostre przyprawy. Osoby, które palą papierosy i piją alkohol też wydzielają specyficzną woń.

Czasem przedstawiciele płci obojga cierpią na tzw. złowonne poty, ale ich przyczyna jest nieznana.

Kiedy się pocimy?

Wysiłek fizyczny – każdy poci się podczas intensywnych ćwiczeń i podczas pracy fizycznej i jest to normalne. Z wysiłkiem związane jest pocenie się na czole, plecach, pod pachami. Ulega ono zmniejszeniu po zakończeniu ćwiczeń lub pracy.

Gorączka – szczególnie tej wysokiej, towarzyszy pocenie się. Starsze osoby oraz niemowlęta pocą się mniej, bo mniej wydajny jest u nich mechanizm regulacji ciepłoty.

Stres, lęk – podczas stanów lękowych pocą się dłonie, a jednocześnie występuje suchość w ustach.

Nadużycie alkoholu – mocny alkohol rozszerza naczynia krwionośne, co często powoduje spocenie czoła.

Ból – każdy dotkliwy ból wywołuje pocenie z powodu działania odruchów nerwowych, które powodują również pocenie się. Może wystąpić oblanie potem w przypadku np. zawału serca czy silnego bólu brzucha. Jeśli jednak doszło do zaburzenia krążenia z powodu utraty krwi, zamiast oblania potem wystąpi lepkość wilgotnej skóry.

Narkotyki, leki – pocenie się może być reakcją na nagłe odstawienie narkotyków lub alkoholu. Nietypowe poty mogą być wywołane również przez wiele leków (w tym środki przeciwdepresyjne).

Choroby – częste zlewne poty nocne mogą być pierwszym sygnałem choroby. Należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Nadmierna potliwość może być spowodowana chorobami endokrynologicznymi (np.: nadczynność tarczycy, cukrzyca), chorobami nowotworowymi,, zaburzeniami neurologicznymi, zatruciami. Poty towarzyszące uderzeniom gorąca u kobiet to objaw menopauzy.

Niektórzy ludzie mają bez przerwy wilgotne ręce, stopy i pachy. Ich organizm produkuje nadmiernie pot, w ilości, która nie jest potrzebna do „ochłodzenia” organizmu. Nadmierne pocenie się bywa nie tylko bardzo krępująca ale i utrudnia życie. Takie osoby, nie tylko są zmuszane do zmiany garderoby nawet kilka razy dziennie, ale i powinny ubierać rzeczy, na których najmniej będzie widać plamy.

Skarpety i nie tylko

U zdrowego człowieka gruczoły wydzielają ok. 1 litra potu dziennie. Człowiek ma ok. 2 mln gruczołów potowych. Nie ma ich tylko na wargach. We włosach najszybciej zatrzymuje się przykra woń potu, dlatego warto pamiętać o depilacji pach. Jadanie pewnych przypraw i np. czosnku, cebuli w dużych ilościach spowoduje przykry zapach potu. Pocisz się? Unikaj obcisłych strojów, butów z tworzywa sztucznego, myj się częściej, korzystaj z leków i kosmetyków.

Pocenie się stóp jest poważnym i dla wielu wstydliwym problemem. To bardzo uciążliwe, ale może być związane z niektórymi chorobami, stresem, nadpobudliwością. Jednak powodem takiego stanu rzeczy bywa też noszenie syntetycznego obuwia i skarpet, mała dbałość o higienę stóp. Buty szybko nasiąkają potem, jest to znakomite środowisko dla rozwoju bakterii i w ten sposób tworzy się błędne koło.

Dlatego: noś wyłącznie własne obuwie, w lecie sandały i tylko z tworzyw naturalnych. Używaj środków zmniejszających wydzielanie przykrego zapachu (talk, dezodorant, preparaty absorbujące wilgoć). Noś wyłącznie bawełniane skarpety i często je zmieniaj. Używaj mydeł antybakteryjnych.

To nie musi być przykre

Jeśli pocenie się nie jest objawem choroby, można sobie samemu poradzić na różne sposoby:

Nie ubierać się zbyt ciepło i unikać tkanin syntetycznych. Koniecznie golić się pod pachami. Często się myć, kąpać, używać mydeł antybakteryjnych lub antyperspirantów. Codziennie, a nawet częściej zmieniać bieliznę. Osoby z nadwagą powinny używać talku w fałdach skórnych. Korzystać z dobrodziejstwa ziół – pić napary i herbatki z mięty pieprzowej lub korzenia łopianu. Pić dużo płynów – szczególnie wody mineralnej i soków. Pijąc mało osłabia się krążenie, mogą wystąpić bóle głowy i skurcze mięśni, pocenie się.

Maria Kolesiewicz

Najważniejsza jest higiena - rozmowa z Marcinem Mazurkiem, farmaceutą:

• Jakie środki możemy dostać w aptece?
**
– Ostatnio najbardziej popularne są preparaty z zawartością aluminium. Zamykają pory, są przetestowane dermatologicznie. Stosuje się je dwa, trzy razy w tygodniu. Ponieważ zamykają pory kąpiel nie zmywa ich jak w przypadku zwykłych dezodorantów. Są bardzo skuteczne, ale nie polecane dla osób z bardzo wrażliwą skórą. W aptekach można dostać trzy preparaty z dodatkiem aluminium: Antyperspirant, Antidral i Miedispirant. Jest też Etiaxil w kulce – pod pachy i jako lotion do stóp i dłoni. Mają takie samo działanie.

• Czy są środki dla osób wrażliwych, dla alergików?

– Praktycznie wiele substancji może uczulać i jednak trzeba to sprawdzić. Są dezodoranty, np. firmy AA polecane dla alergików, ale każdy reaguje indywidualnie.

• Mówiąc o dezodorantach zwykle myślimy o tych pod pachę
**
– Tak, te są najczęściej używane. Jest jednak oferta np. takich firm jak School czy TO preparatów do stóp, preparatów „trzy w jednym” zapobiegających jednocześnie i grzybicy i przykremu zapachowi. Są zasypki do stóp np. pudry Prostin-M. Puder pochłania pot i usuwa przykry zapach. Często zawiera też substancje antybakteryjne. Jednak taki talk nie jest trwały i trzeba go stosować co parę godzin uprzednio zmywając resztki poprzedniego.

Jeśli pocą się nogi, dobrze jest wieczorem wymoczyć je w wywarze szałwii, rozmarynu i pokrzywy, a do butów nasypać trochę talku. Również można skorzystać z preparatów stosowanych doustnie – np. takich jak Perspiblock, który składa się z kompozycji ziół – szałwii, skrzypu, pokrzywy i melisy.

Najważniejsza jest higiena, szczególnie podczas upałów. Jeżeli nadmierne pocenie nie ustaje, lekarz może przepisać środki doustne, dostępne wyłącznie na receptę

Rozmawiała Maria Kolesiewicz