Wywiad Dziennikarza Obywatelskiego z ks. Cezarym Kostrą, opiekunem cmentarza przy ul. Lipowej

Prowadzona wtenczas akcja przenoszenia cmentarzy przykościelnych poza miasto umożliwiła z biegiem czasu powstanie najbardziej znanego zespołu cmentarzy we wschodniej Polsce, który nigdy nie stanowił jednej nekropolii. A i ulica, zgodnie ze swą dominantą, nosiła nazwę ul. Cmentarnej.

Dziś ta najbardziej znana nekropolia w Lublinie, w której skład wchodzi Cmentarz Rzymskokatolicki, Cmentarz Ewangelicko-Augsburski, Cmentarz Prawosławny oraz Cmentarz Wojskowo-Komunalny - to zarazem drugi w Polsce, po warszawskim Cmentarzu Powązkowskim, najstarszy cmentarz w kraju.

Leszek Mikrut:**Kto i w oparciu o jakie zasady jest gospodarzem, zarządcą najpiękniejszego lubelskiego cmentarza? **
Ks. Cezary Kostro: Cmentarzem Rzymskokatolickim przy ul. Lipowej zarządza Kościół Rektoralny p.w. Wszystkich świętych w Lublinie. Jest to jedna z osób prawnych Kościoła Rzymskokatolickiego. Opiekę nad naszą nekropolią sprawuje także Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, który wniósł cmentarz przy ul Lipowej do rejestru zabytków. Duża cześć znajdujących się na nim nagrobków to obiekty zabytkowe. Najstarsze i najcenniejsze z nich znajdują się w sekcjach przy wejściu od ul. Lipowej oraz kaplicy cmentarnej. Obowiązują tu zasady wynikające nie tylko z prawa państwowego (ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych) ale także kanonicznego, odnoszącego się do katolickiego pochówku, formy nagrobka, odpowiedniej czci, szacunku, pamięci. Cmentarz jest bowiem świętym miejscem spoczynku osób zmarłych oraz modlitwy, dlatego Kościół otacza je szczególną troską.

Śmierć bliskiej osoby rozpoczyna cały szereg nieodzownych czynności, formalności związanych z pochówkiem.

Pogrzeb związany jest z przygotowaniem miejsca pochówku, przeprowadzeniem ceremonii według określonego rytuału. Wykonanie nagrobka także wymaga stosownego zezwolenia. Jeśli dany podmiot podpisze umowę z Zarządem Cmentarza, jeśli złoży stosowne gwarancje co do poszanowania religijnego charakteru tego miejsca, jak również pewnej dyscypliny, porządku i czystości, to nie ma przeszkód, aby można mu było zlecić wykonanie określonych wyżej prac.

Niedługo cmentarze, jak co roku o tej porze, będą bardzo oblegane przez odwiedzających groby i to w trakcie wydłużonego w tym roku weekendu.

Zbliża się patronalne dla nas święto. Dlatego przygotowujemy się do niego znacznie wcześniej porządkując teren cmentarza i przygotowując go na przyjęcie wielu gości. Pierwszy dzień listopada to Uroczystość Wszystkich Świętych. Jak co roku będzie można uczestniczyć w Mszy Św., odwiedzić groby bliskich, pomodlić się przy nich, zapalić znicze, postawić kwiaty, a także wziąć udział w procesji ekumenicznej po trzech cmentarzach wyznaniowych z modlitwą i udziałem przedstawicieli innych wyznań. W tym roku poprowadzi ją ks. abp Metropolita Lubelski Józef Życiński. Drugiego listopada w Dzień Zaduszny także wspominamy zmarłych uczestnicząc w nabożeństwach i odwiedzając miejsca ich spoczynku.

A jak przedstawia się sytuacja związana z odnową tych perełek sztuk plastycznych, jakimi są wspaniałe zabytkowe nagrobki?

Fundusze na odnowę zabytkowych nagrobków zbiera od wielu lat Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Lublina, którego wolontariusze kwestują na ten cel na lubelskich cmentarzach. Wiele z nich jest już odnowionych, ale jeszcze więcej czeka na ludzi, którzy mają życzliwe i wrażliwe serca oraz rozumieją czym jest tradycja, dorobek kulturowy danej społeczności, czym są same nagrobki jako dzieła sztuki, kim byli ci, którzy w tych grobach spoczywają. A są to nasi ojcowie, dziadowie i pradziadowie, którzy budowali tę społeczność, to miasto, w którym teraz żyjemy. I musimy zachować, ocalić te miejsca od zapomnienia. Jest to praca permanentna ponieważ i te odnowione już zabytki ulegają procesowi ponownego starzenia się. Możemy liczyć tylko na ten przysłowiowy grosz wrzucany przez życzliwych do puszek.

Ilu pracowników zatrudnia Zarząd Cmentarza?

Utrzymanie zabytkowego cmentarza jest kosztowne i administracyjnie złożone, dlatego Zarząd Cmentarza zatrudnia około 30 osób – pracowników: kancelarii, porządkowych, budowlanych, liturgii pogrzebowej, którzy codziennie wykonują swoje obowiązki, aby pomóc użytkownikom cmentarza.

Jak Zarząd Cmentarza walczy ze zjawiskiem kradzieży?

Upilnowanie terenu o 12 ha powierzchni wraz z zabytkowym drzewostanem, przez 24 godziny na dobę, nie jest łatwe. Dlatego zamykamy bramy cmentarza w godzinach od 22.00 do 6.00 i zatrudniamy firmę ochroniarską, która wykonuje patrole mające zapobiec zjawiskom kradzieży i wandalizmu. Nie bez znaczenia jest również to, że my, Polacy, mamy niestety zwyczaj, że lubimy kupić taniej, nie zastanawiając się jaką genezę ma ta „okazja”.

Obecnie, dzięki postępom techniki i funkcjonowaniu wyszukiwarek internetowych możemy bardzo łatwo i szybko lokalizować groby. Jest to przydatne zarówno dla przyjezdnych, jak i dla znajomych zmarłego. Cmentarze komunalne w Lublinie posiadają skatalogowane groby: http://cmentarze.lublin.eu/grobonet/start.php, Cmentarz Rzymskokatolicki przy ul. Lipowej jeszcze nie.

Cmentarz Rzymskokatolicki przy ul Lipowej ma swoją stronę internetową, na której są zamieszczone ważne naszym zdaniem informacje. Jej adres jest bardzo prosty: www.cmentarz.lublin.pl. Posiadamy komputerową bazę danych osób pochowanych na naszym cmentarzu ale nie planujemy jej internetowej wizualizacji. Na cmentarzu znajduje się kilkadziesiąt sekcji w których jest po kilkaset grobów. Jeśli ktoś szuka grobu, to i tak najczęściej potrzebuje, aby pracownik poszedł z nim i pokazał go w terenie. Można w tym celu skontaktować się z kancelarią Cmentarza w dni powszednie w godzinach jej urzędowania - osobiście lub elektronicznie. Można także skorzystać z folderów z planem cmentarza, który zawiera również regulamin cmentarza oraz lokalizacje grobów sławnych i zasłużonych lublinian. Jako Zarząd cmentarza wyznaniowego preferujemy kontakt osobisty czyli autentyczne odwiedziny grobów bliskich i modlitwę przy grobie. Nie mamy przekonania do odwiedzin wirtualnych, które mają być „zamiast”. Ponadto kancelaria cmentarza potrzebuje kontaktu z dysponentami grobów, z rodzinami, aby były aktualne dane teleadresowe, żeby regulowano stany prawne grobów. Naszym zdaniem wirtualne wycieczki po cmentarzach mają swoją wartość, jeśli ktoś chce pooglądać sobie ciekawe nagrobki lub groby sławnych ludzi i nie jest osobiście zainteresowany, ponieważ nie ma pochowanych w nich swoich bliskich.

W kontekście najbliższych dni i wzmożonego ruchu na cmentarzu i w jego okolicach czy Ksiądz Rektor ma jakieś prośby do odwiedzających to miejsce?

Proszę, aby oprócz odwiedzania grobów bliskich kontaktować się z kancelarią cmentarza, bo dbanie o groby ma dwa wymiary: pierwszy – praktyczny, związany ze sprzątaniem, zapaleniem znicza, modlitwą za zmarłych, zaś drugi – administracyjny, aby była aktualna umowa o użytkowanie miejsca i uregulowane konieczne opłaty. Wtedy będziemy mogli skuteczniej zarządzać tym pięknym, ale wymagającym obiektem.

Komentarz autora:
Od siebie dodam, abyśmy zachowali w pamięci naszych bliskich, wszystkich, którzy już odeszli z tego świata. Ocalmy od zapomnienia nie tylko ich wspomnienie, ale także i materialne miejsce ich pochówku. Zatroszczmy się o groby bliskie nam, jak również i o te, którymi nie ma się już dziś kto zaopiekować.