Wystawa „Życie i Zagłada chełmskich Żydów w 80. rocznicę „likwidacji” getta w Chełmie”

Kontekst historyczny wystawy dotyczy życia i zagłady 15 tysięcy mieszkańców Chełma pochodzenia żydowskiego. Pod koniec 1941 r. Niemcy utworzyli w Chełmie getto. Obejmowało ono ulice: Katowską (obecnie Partyzantów), Siedlecką, Przechodnią, Zamojską, nieparzystą stronę Lwowskiej, Uściługską. Uwięziono ponad 12 tysięcy Żydów oraz pewną liczbę Romów w miejscu, w którym warunki życia były niezwykle ciężkie. Ludzie umierali z głodu i chorób, ginęli też w nieustających prześladowaniach. W maju 1942 r. w ramach „akcji Reinhardt” Niemcy rozpoczęli likwidację chełmskiego getta oraz wszelkich skupisk żydowskich w powiecie chełmskim.

W wyniku pierwszej akcji eksterminacyjnej 2 tysięcy Żydów słowackich z Humennego i Žyliny, głównie kobiet z dziećmi oraz osób starszych niezdolnych do pracy, wysłano do Sobiboru. W transporcie do nazistowskiego ośrodka zagłady znalazła się grupa tysiąca chełmskich Żydów. Na przełomie czerwca i lipca miały miejsce kolejne deportacje. SS wysłało do obozu zagłady w Sobiborze 3 tysiące Żydów, w tym większość przebywających w getcie dzieci. Jesienią kontynuowano akcje deportacyjne, w wyniku których do obozu zagłady w Sobiborze skierowano 7 tysięcy ludzi wyznania mojżeszowego. Deportacje stanowiły kres istnieniu chełmskiego getta, a tym samym niemal całkowite unicestwienie chełmskiej społeczności żydowskiej.

Wystawę planszową tworzą afisze, zdjęcia i archiwalia, testimonia ze zbiorów: Muzeum Ziemi Chełmskiej im. W. Ambroziewicza w Chełmie, Archiwum Państwowego w Lublinie Oddział w Chełmie, Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma w Warszawie, The Yad Vashem Institute, Ghetto Fighters House Lohamei HaGeta'ot, United States Holocaust Memorial Museum, Archiwum Obrazu Dziedzictwa Pruskiego bpk – Bildagentur, Wyner Family Jewish Heritage Center oraz potomków ocalałych chełmian zrzeszonych w „Chelmer Organization of Israel”.

Wystawę można oglądać do końca 2023 r.