Zwierzyniec. Wyremontowano pomnik węgierskiego bohatera. Kopijnik jak nowy

Wiosną 1863 r. Nyary przyjechał do naszego kraju. Po pewnym czasie przyłączył się do oddziału powstańczego Marcina „Lelewela” Borelowskiego. Niestety, podczas zwycięskiej bitwy pod Panasówką został ciężko ranny. Trafił do lazaretu urządzonego w zwierzynieckiej oberży (pod opieką Rozalii Sierkowskiej, dzierżawczyni folwarku w Kosobudach oraz innych kobiet było tam wielu rannych powstańców). Tak ostatnie chwile tego dzielnego człowieka opisywała Halina Matławska w książce pt. „Lasy nasze fortece”.

„Z kolana wyjęto mu już kulę, ale rozległą ranę brzucha można było tylko obandażować” – czytamy w tej publikacji. „Nyary umierał przytomnie. Dysponował go na śmierć wojskowy kapelan i obrządek ten był nieco dłuższy, bowiem umierający żołnierz życzył sobie odejść jako katolik (wcześniej był ewangelikiem), w wierze którą wyznawali bracia z przybranej ojczyzny, i wybranka serca, narzeczona – Polka”.

To był 4 września 1863 r. godzina piąta rano. „Otoczyli go kołem najbliżsi, towarzysze. Eljen Lengyeloszàg! – Niech żyje Polska – usłyszano ostatnie słowa” – czytamy w książce Haliny Matławskiej. „Żegnali go wszyscy węgierscy huzarzy, wspominali wojenną drogę swojego przywódcy”.

Major został pochowany w oddzielnej mogile na zwierzynieckim cmentarzu powstańczym (przy ul. Biłgorajskiej). Stanął tam pomnik poświęcony temu bohaterowi dwóch narodów. Wymagał on jednak remontu. Został on ostatnio przeprowadzony. Prace sfinansowano ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Handlu Węgier przy udziale Ambasady Węgier w Warszawie, Instytutu Liszta, Węgierskiego Centrum Kultury oraz gminy Zwierzyniec.

Odnowiony drewniany „kopijnik” stojący na grobie bohatera, fundament pomnika oraz tablicę pamiątkową i pobliską ławkę. Po majorze pozostała także piękna legenda. Podobno wędrowcy, którzy o północy zapuszczą się w okolice zwierzynieckiej Piasecznej Góry, mogą zobaczyć zjawy pędzących zboczem węgierskich huzarów. Na ich czele mknie major Edward Nyary w białym płaszczu. Szarża odbywa się w ciszy. Słychać jedynie szumiący, zwierzyniecki, wspaniały las.