Wykorzystanie stref ekotonowych w biologicznej rekultywacji Zbiornika Zemborzyckiego w Lublinie.

Podczas eksploatacji Zbiornika pojawiły się toksyczne zakwity sinicowe jako efekt postępującej eutrofizacji, co doprowadziło do pogorszenia się jakości wody do tego stopnia, że w niektórych okresach wyłączone zostały z użytkowania kąpieliska.

W 2004 r. Wydział Ochrony Środowiska UM Lublin rozpoczął biologiczną rekultywację wykonując szereg działań zarówno wewnątrz, jak również wokół Zbiornika. Jednym ze sposobów ochrony ekosystemów wodnych przed zanieczyszczeniami obszarowymi jest możliwość zastosowania ekotonowych stref buforowych, które są podstawowym narzędziem skutecznie redukującym zanieczyszczenia obszarowe poprzez transformację biogenów (azot i fosfor) w biomasę roślin, co przyczynia się do ograniczenia ich recyrkulacji w ekosystemie.
W celu poprawy stanu ekologicznego Zbiornika Zemborzyckiego oraz uzyskania dobrej jakości wody została najpierw ukształtowana pilotażowa laguna fitolitoralowa

(makrofitowa) łącznie z właściwie dobranymi do środowiska wodnego roślinami. Pełniła ona rolę naturalnego filtru, a mechanizm pracy polegał na biologicznym procesie wbudowywania w biomasę makrofitów (w liście, łodygi i korzenie) substancji biogennych zawartych w wodzie dopływającej do Zbiornika, jak i w nim samym. Testowe nasadzenia roślin tworzących płaty fitolitoralu zajęły zarówno strefę pobrzeża, jak i litoralu czyli strefy przylegającej do brzegu. W kolejnych latach powstawały kolejne laguny.

Lokalizacja lagun objęła centralną część zachodniego brzegu Zbiornika. Kryteriami doboru tego miejsca były: „przyrodnicza” część akwenu, sposób zagospodarowania ziemi (w najbliższym otoczeniu pole orne), zabudowania dzielnicy Zemborzyce, obecny fitolitoral zredukowany tylko do wybranych fragmentów, dostępność miejsca ze względów logistycznych. W pobliżu lagun wykonano dwie strefy buforowe z nasadzeniami wierzby wiciowej Salix Vimminalis o powierzchniach 120 m2 i 105 m2.
Uzyskane wstępne wyniki badań potwierdzają fakt, że stosowanie wierzbowych stref buforowych ma bardzo korzystny wpływ na zmniejszanie zanieczyszczeń obszarowych spływających wraz z wodami gruntowymi do Zbiornika Zemborzyckiego w Lublinie.

Należy jednak pamiętać, że usuwanie zanieczyszczeń w ekotonowych strefach buforowych zachodzi przy współudziale wielu procesów fizycznych, chemicznych, jak również biologicznych, a efektywność ich funkcjonowania zależy od takich czynników jak: szerokość strefy, skład gatunkowy roślin, struktura gleby, warunki hydrologiczne i meteorologiczne. Istotne również wydaje się ciągłe podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców i lokalnych samorządów odpowiedzialnych za stan środowiska przyrodniczego w okolicy Zbiornika Zemborzyckiego.