W Lublinie rodziła się wolna Polska

Te wydarzenia mają swoją chlubną genezę. W 1915 roku Lublin dostał się pod okupację austriacką. Wraz z armią do miasta wkroczyły Legiony Piłsudskiego, które w przyszłości stały się częścią Wojska Polskiego. Po rządami Austriaków Lublin wyrósł na centrum konspiracji dążącej do niepodległości. Stronnictwa polityczne nie były zbytnio cenzurowane, wymieniano poglądy i snuto plany na przyszłość. Ważnym elementem, który w znaczącej mierze przyczynił się do proklamowania rządu w Lublinie była doskonale rozwinięta Polska Organizacja Wojskowa. W 1918 roku przyszedł czas na zmiany.

Koniec wojny, początek polskiej niepodległości

W lutym 1918, po ogłoszeniu pokoju brzeskiego, władze Lublina zbuntowały się przeciw władzom austriackim, a w mieście wybuchł strajk powszechny. Choć Austriacy zastosowali szerokie represje, to powołana we wrześniu kolejna Rada Miejska obradowała już w czasie, gdy toczyły się rozmowy w sprawie przekazania władzy Polakom. Doszło do licznych strajków, wieców i demonstracji. W końcu Polska Organizacja Wojskowa i cywile rozpoczęli akcję rozbrajania wojsk okupacyjnych. Z początkiem listopada, w wyniku działań wojennych armia austro-węgierska praktycznie przestała istnieć. Podległa jej Rada Regencyjna straciła całkowicie kontrolę nad biegiem wydarzeń. Rozpoczął się okres II Rzeczypospolitej

Tamta listopadowa noc w Lublinie

W nocy z 6 na 7 listopada 1918 roku rozwieszono na ulicach miasta proklamację informującą o utworzeniu Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej. Polska Organizacja Wojskowa zajęła pocztę i większość strategicznych obiektów w mieście. Wystawiono warty i posterunki, a wielotysięczna manifestacja przerodziła się w radosny pochód. Z balkonu hotelu „Victoria" przemówili do tłumu członkowie Rządu Tymczasowego. Na placu katedralnym odbyło się zaprzysiężenie oddziałów wojskowych i byłych żołnierzy austriackich narodowości polskiej. Wieczorem, po przybyciu Ignacego Daszyńskiego i Wincentego Witosa, w byłym pałacu gubernatora przy pl. Litewskim nastąpiło pierwsze posiedzenie Rządu Rzeczpospolitej Polskiej. Z gabinetem związane były takie postaci jak Edward Rydz-Śmigły, Jędrzej Moraczewski, Wincenty Witos, Stanisław Thugutt czy Tomasz Arciszewski.

Krótko, ale na temat

Gabinet Daszyńskiego cieszył się dużym poparciem społecznym, jednak z powodu konfliktu pomiędzy endecją a socjalistami, rząd musiał podać się do dymisji już po 4 dniach urzędowania tj. 12 listopada. W międzyczasie, 11 listopada Józef Piłsudski przejął z rąk Rady Regencyjnej władzę naczelną nad wojskiem. Dzień później, na stanowisko premiera Piłsudski powołał Jędrzeja Moraczewskiego, który faktycznie kontynuował misję Daszyńskiego. Według niektórych historyków powstanie rządu w Lublinie prawdopodobnie zażegnało groźbę wybuchu rewolucji na ziemiach polskich. Józef Piłsudski dał wyraz swojej aprobacie tym działaniom w słynnym odczycie z 1924 roku. – W wystąpieniach rządu lubelskiego jest nuta, której gdzie indziej nie ma. Nuta, która mówi o rządzie (…) i dlatego jest to próba, która poszła najdalej i najsilniej w kierunku stania się rządem polskim – stwierdził Piłsudski. - Rząd lubelski poszedł nawet tak daleko, że przedstawiał się jako rząd jedyny i żądał od wszystkich innych, aby mu się poddały. To znaczy zrobił on pierwszą historyczną próbę zrobienia rządu jednolitego na całym obszarze Rzeczypospolitej, próbę która jednak historycznie nie dała rezultatu – dodał.

Początek końca, czyli era dwudziestolecia międzywojennego

Mimo, iż gabinet Daszyńskiego funkcjonował krótko i nie zrealizował swych głównych założeń, to znacząco wpłynął na formę ustroju odradzającego się Państwa Polskiego. W dziejach Polski i Lublina zaczął się bowiem nowy okres – Niepodległość i II Rzeczpospolita. Dziś wiemy, że po 123 latach niewoli, okres niezawisłości potrwał zaledwie dwie dekady. Jednak w tamtych dniach listopada 1918 roku wszyscy mieszkańcy Lublina i ziem Polskich świętowali zdobycie daru najcenniejszego – wolności.

Polska z Lublina i „Polska Lubelska”

Jest jeszcze jeden ważny aspekt wydarzeń z 1918 roku. Chlubna postawa mieszkańców Lublina i sprzyjające okoliczności sprawiły, że przez 4 dni miasto było stolicą kraju. Chwała przetrwała krótko, niezależnie od okoliczności, do roku 1944. Wtedy bowiem, narodziła się haniebna „Polska Lubelska”, proklamująca manifest PKWN i początkująca długoletni okres Polski Ludowej. Gdy lubelskie dzieci szły do szkoły, 1 września 1944 roku, mieszkańcy stolicy tonęli we krwi podczas Powstania Warszawskiego. Powoli zapominamy o tamtych niesławnych dniach, a fakty dotyczące odzyskania niepodległości w roku 1918 wciąż mogą napawać nas dumą. W końcu to u nas rodziła się wyzwolona, samoistna Polska.

Źródła: www.wikipedia.pl, www.tnn.pl