Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Stargard. Polska perła gotyku ceglanego

Karolina Wrońska
Renesansowy ratusz, odwach  i olbrzymia kolegiata są ozdobą stargardzkiego rynku
Renesansowy ratusz, odwach i olbrzymia kolegiata są ozdobą stargardzkiego rynku 123rf
Stargard to wyjątkowe miasto. Przede wszystkim przebiega przez nie 15. południk, który wyznacza czas środkowoeuropejski. A ponadto ma wiele unikatowych zabytków, jakich nie zobaczymy nigdzie indziej.

Zacznijmy od czasu. Stargard jest największą miejscowością w Polsce, przez jaką przebiega 15. południk. Wyznacza on czas środkowoeuropejski standardowy. Określenie jest nieco mylące, bo w tej strefie znajduje się większość europejskich stolic - od Madrytu, przez Paryż, Rzym, Wiedeń, Berlin, po Warszawę. W Stargardzie na cześć owego południka postawiono (jeszcze przed II wojną światową) pomnik - znajduje się on na zachodnim wylocie z miasta. Co ciekawe, nie wyznacza on dokładnie 15. południka, który przebiega ok. 200 m dalej - można to sprawdzić, korzystając z aplikacji w smartfonie. Dlaczego tak jest? Najprawdopodobniej budowniczowie pomnika nie potrafili wyznaczyć odpowiedniego miejsca z tak wielką precyzją.

Burzliwa historia

Historia Stargardu do łatwych nie należała, wielokrotnie przechodził z rąk do rąk. Warto zaznaczyć, że pierwsza wzmianka o tym mieście pochodzi z 1124 r. i została zamieszczona w opisie kronikarza Ebbo, który wzmiankował misję chrystianizacyjną św. Ottona z Bambergu. Prasłowiański gród w zakolu rzeki Iny istniał jednak już w VI wieku, co sprawia, że jest to jedno z najstarszych polskich miast. Prawa miejskie Stargardowi nadał w 1243 r. książę Barnim I z dynastii Gryfitów.

Ciekawostką z dziejów miasta jest fakt, że od 1454 do 1464 r. prowadziło ono regularną wojnę ze Szczecinem, oddalonym o około 40 km. Pamiątką po tamtych wydarzeniach jest zasadzona w 1460 roku lipa, która rośnie do dziś. W Kobylance, która leży w połowie drogi pomiędzy Stargardem i Szczecinem, burmistrzowie obu miast zasadzili drzewo nazwane „Wieniec Zgody” jako znak pokoju.

Jedyna taka brama

Innym symbolem tamtego pokoju są łańcuchy zawieszone na Bramie Młyńskiej, ikonie Stargardu. To jedyna w Polsce i jedna z dwóch na świecie baszt położona nad korytem rzeki. Wzniesiono ją w XV wieku, by pobierać myto od barek przepływających Iną. Jej charakterystyczna sylwetka znajduje się dziś w herbie miasta.

Wspaniałe mury obronne

W wyniku działań wojennych w czasie II wojny światowej - głównie w operacji Sonnenwende (Pancerna Bitwa o Stargard), miasto zostało zniszczone w 72 proc., zaś na zabytkowym Starym Mieście szalały pożary. Na szczęście sporo cennych zabytków ocalało lub zostało odbudowanych. To przede wszystkim jedne z najdłuższych murów obronnych w Polsce, bramy wjazdowe do miasta oraz liczne baszty. Do dziś można je obejść plantami (podobnymi jak w Krakowie) i podziwiać dzieła gotyckich mistrzów budownictwa. Niegdyś długość murów wynosiła ponad dwa kilometry, dziś można podziwiać odcinki liczące ponad kilometr. Warto zaznaczyć, że mury obronne miasta wraz z zabytkową kolegiatą - dzięki decyzji prezydenta 17 września 2010 r. - uznane zostały za Pomnik Historii.

Oprócz wspomnianej wcześniej Bramy Młyńskiej warto zobaczyć Bramę Świętojańską, która została częściowo rozebrana w XIX w., a przede wszystkim Bramę Wałową oraz Bramę Pyrzycką. Tę ostatnią otaczają najlepiej zachowane części murów obronnych miasta.

Brama Wałowa uległa znacznemu zniszczeniu podczas wojny, ale została odrestaurowana. Zachowano renesansowe zdobienia, dzięki czemu jest to jedyna na Pomorzu Zachodnim gotycko-renesansowa brama miejska.

Z kolei Brama Pyrzycka przetrwała wojenną zawieruchę i broni wjazdu do miasta od XIII wieku. Nieopodal niej wznosi się Basteja, gdzie można zobaczyć wystawę poświęconą historii miasta.

Ciekawostką jest to, że mała uliczka wiodąca do Bramy Pyrzyckiej od 2014 r. nosi nazwę Prezydentów RP Lecha Kaczyńskiego i Ryszarda Kaczorowskiego.

Niedaleko dalej znajduje się kolejna unikatowa w skali Polski baszta. Nosi ona nazwę Morze Czerwone i jest najwyższą basztą miejską w kraju. Mierzy 34 metry i z jej kopuły rozciąga się piękny widok na okolicę. Nazwa też jest znacząca - legenda głosi, że w czasie wojny 30-letniej obrońcy miasta walczyli tak zaciekle, że jej mury spłynęły krwią wrogów.

Warte uwagi są też Baszta Tkaczy, Baszta Jeńców, ale warto podejść do znajdującej się w najstarszej części miasta Baszty Białogłówki. Wznosi się ona na miejscu dawnego prasłowiańskiego grodziska. Nazwę wzięła od białego zwieńczenia. Ale romantycy z pewnością wolą legendę, która głosi, że kiedyś pod nieobecność wojowników miasto napadły nieznane wojska. Kobiety zgromadziły się w wieży i wylewały na wroga wrzątek i smołę. Atak odparły, a na ich cześć baszta otrzymała swoją nazwę.

Perła w koronie

Na uwagę zasługuje też stargardzka architektura sakralna. Kościół św. Jana, stojący niedaleko Bramy Świętojańskiej, to ósmy co do wysokości kościół w Polsce. Powstał w XV wieku na miejscu kaplicy wzniesionej przez joannitów. Jego strzelista wieża jest widoczna już z daleka.

Ale prawdziwą stargardzką perłą jest kolegiata Najświętszej Maryi Panny Królowej Świata stojąca przy rynku staromiejskim. Obok można zwiedzić gotyckie kamienice oraz renesansowy ratusz.

Jednak to kolegiata - z uwagi na swoją kubaturę zwana przez mieszkańców „katedrą” - powinna przyciągnąć uwagę turystów. Pierwotna świątynia powstała w tym miejscu już w 1242 r. W czasie walk kościół ucierpiał i w pierwszych latach po wojnie pełnił rolę magazynu.

Został rekonsekrowany w 1957 r. przez kard. Stefana Wyszyńskiego. Teraz ta wspaniała budowla przechodzi gruntowny remont. Warto wejść do środka i popatrzeć w górę. Wysokość nawy wynosi aż 32,5 m i jest to najwyżej sklepiony kościół w Polsce. Po renowacji znajdują się tam piękne polichromie.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Stargard. Polska perła gotyku ceglanego - Strona Podróży

Wróć na lublin.naszemiasto.pl Nasze Miasto