Pamiątkowa tablica poświęcona prof. Henrykowi Raabemu zniknęła z gmachu przy placu Litewskim. Co się z nią stało?

Budowę okazałego gmachu w północno-zachodniej pierzei pl. Litewskiego w Lublinie ukończono w 1861 roku. Powstał on według projektu Juliana Ankiewicza jako siedziba Rządu Gubernialnego Lubelskiego, gdyż sąsiedni pałac Lubomirskich (tzw. Poradziwiłłowski) w połowie XIX wieku przestał już wystarczać na potrzeby rozrastającej się carskiej biurokracji. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w budynku mieściła się dyrekcja Okręgu II Korpusu Wojska Polskiego, a w czasie II wojny światowej gmach zajmowały niemieckie władze wojskowe. Po wojnie obiekt został przekazany UMCS. Przez wiele lat mieścił się tutaj rektorat uczelni i poszczególne dziekanaty, zaś później uniwersytet przeznaczył budynek na cele dydaktyczno-naukowe Wydziału Psychologii UMCS.

- UMCS nie jest właścicielem byłego budynku Instytutu Psychologii UMCS mieszczącego się dotychczas przy Placu Litewskim - wyjaśnia Aneta Adamska, rzecznik prasowy uczelni. - Od początku roku akademickiego 2020/2021 studenci i pracownicy instytutu korzystają już z nowych przestrzeni obiektu mieszczącego się w Kampusie Zachodnim UMCS przy ul. Głębokiej. Uniwersytet zbył przedmiotową nieruchomość na rzecz nabywcy, którego prawa własności zostały ujawnione w księdze wieczystej - dodaje.

Dawny pałac Rządu Gubernialnego wpisany jest do rejestru zabytków znajdujących się na terenie województwa lubelskiego pod nr A/ 504, na podstawie decyzji z 18 maja 1971 roku, znak: KL.IV-7/26/71.

- Miasto nie jest właścicielem tego budynku - doprecyzowuje Justyna Góźdź z biura prasowego ratusza. - Obiekt znajduje się pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Podczas przeprowadzki Instytutu Psychologii UMCS z budynku przy pl. Litewskim do nowego lokum, tablica pamiątkowa poświęcona pamięci pierwszego rektora uczelni - prof. Henryka Raabego - została zdemontowana i zabezpieczona. Treść widniejąca na niej, sporządzona w imieniu trzech ówczesnych lubelskich uczelni, wywodzących się z utworzonego przez rektora H. Raabego uniwersytetu, brzmi w oryginale (pisownia bez interpunkcji):

HENRYKOWI RAABEMU ORGANIZATOROWI I PIERWSZEMU REKTOROWI UNIWERSYTETU MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ W DOWÓD WDZIĘCZNOŚCI
SENATY PRACOWNICY I MŁODZIEŻ UNIWERSYTETU MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ROLNICZEJ W LUBLINIE 23.X.1958

- Aktualnie tablica znajduje się w Sekcji Technicznego Utrzymania Obiektów UMCS - wyjaśnia Aneta Adamska. - Ze względu na jej stan techniczny będzie musiała zostać odrestaurowana - po czym zdecydujemy, gdzie zostanie umieszczona.

W toku poszukiwań tablicy pojawiły się także dodatkowe wątki, a mianowicie: co stanie się z dwoma napisami widniejącymi na przedniej elewacji gmachu: bezpośrednio nad drzwiami wejściowymi - "Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej", jak również we frontonie: "Nauka w Służbie Ludu".

- W 2013 roku LWKZ udzielił ówczesnemu właścicielowi obiektu, Uniwersytetowi Marii Curie-Skłodowskiej, pozwolenia na remont budynku, w tym na remont elewacji, który zakładał konserwację wszystkich detali architektonicznych i pozostawienie napisów pochodzących z lat 60. XX wieku, związanych z funkcjonowaniem tu uczelni. Remont ten, niestety, nie doszedł do skutku, a uprzednie pozwolenia utraciły ważność - wyjaśnia Dariusz Kopciowski, Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Remont nie doszedł do skutku, bo zmieniły się plany uniwersytetu co do nowej lokalizacji obiektu dla Instytutu Psychologii. W 2019 roku gmach zmienił właściciela i obecnie znajduje się w rękach prywatnych. Nowi właściciele nie sprecyzowali jeszcze swoich planów inwestycyjnych co do budynku.

- Nie planujemy w przyszłości otwarcia w tym miejscu żadnej placówki handlowej, żadnego punktu sprzedaży czegokolwiek, czyli niczego, co pospolicie kojarzone jest z galeriami handlowymi - zapewniają obecni właściciele byłego pałacu Rządu Gubernialnego i dawnego rektoratu UMCS.

- Nasze bardzo wstępne przemyślenia raczej kierują się w stronę obiektu hotelowo-restauracyjnego, czyli placówki użyteczności publicznej, ale zapewne też nie o charakterze biurowym - dodają.

- W 2020 roku właściciele uzyskali pozwolenie konserwatorskie na badania geologiczne podłoża i posadowienia fundamentów oraz pozwolenie na przebudowę instalacji CO - tłumaczy Dariusz Kopciowski. - Poza tym nie były podejmowane inne działania w obiekcie. Na remont budynku właściciele będą musieli uzyskać nowe pozwolenie konserwatorskie, w oparciu o nowy projekt budowlany. Na tym etapie trudno jest więc określić dalsze losy napisów związanych z funkcjonowaniem w budynku uczelni, ale w opinii LWKZ winny one pozostać in situ (w miejscu - red.).

Właściciele bardzo dobrze zdają sobie sprawę, iż najważniejszą i najpilniejszą dziś kwestią jest właśnie remont ich nowej posesji.

- Nie wiadomo jeszcze, na jakie ewentualne zmiany w wystroju wewnętrznym obiektu i na zewnątrz wyrazi zgodę konserwator zabytków, więc nie mamy pojęcia, w jaką stronę ukierunkujemy nasze plany, na jakim pomyśle się skoncentrujemy - wyjaśniają właściciele. - Na razie wiemy, iż będziemy musieli dość szybko podjąć zgodną z obowiązującymi przepisami, stosowną decyzję co do drogi pożarowej od strony ul. Radziwiłłowskiej oraz zastanowić się, czy wystarczy jedynie przyciąć spoczywające na elementach bryły budowli korony drzew, rosnących od strony północnej.

I podkreślają:

- Prac czeka nas mnóstwo i o żadnym finalnym terminie ich zakończenia jeszcze w ogóle nie myślimy, nie planujemy go w żadnym wymiarze. Sami z pewnością nie będziemy mogli wszystkim się zająć, ale skorzystamy z pomocy fachowych firm. Być może w przyszłości albo obydwoje z mężem poprowadzimy to, co stworzymy, albo zdecydujemy się na zatrudnienie innych osób. Może wyremontowany już gmach komuś podnajmiemy… Przyszłość pokaże - zaznaczają.