Noc Świętojańska - historia i tradycje związane z wigilią Św. Jana

Dwa dni temu rozpoczęliśmy astronomiczne lato, jego początek wiązał się z przesileniem letnim i najkrótszą nocą w roku, które dla pogan były okazją do świętowania Nocy Kupały. W czasie tej magicznej nocy rozpalano ogniska, w których palono zioła. W trakcie radosnych zabaw odbywały się różnego rodzaju wróżby i tańce. Dziewczęta puszczały w nurty rzek wianki z zapalonymi świecami. Jeśli wianek został wyłowiony przez kawalera, oznaczało to jej szybkie zamążpójście. Jeśli płynął, dziewczyna wyjdzie za mąż, ale nieprędko. Jeśli zaś płonął, utonął lub zaplątał się w sitowiu, prawdopodobnie zostanie ona starą panną. Prawdopodobnie pozostałości dawnych wiosennych obrzędów magicznych kończących zaklinanie „dobrego początku”, nawiązujących do obrzędowości zadusznej i nadchodzącego urodzaju.

W Polsce Kościół katolicki, nie mogąc wykorzenić z obyczajowości, wywodzącej się z wierzeń słowiańskich, corocznych obchodów pogańskiej Sobótki, podjął próbę zasymilowania święta z obrzędowością chrześcijańską (stąd późniejsza wigilia św. Jana – potocznie zwana też nocą świętojańską i posiadająca wówczas wiele zapożyczeń ze święta wcześniejszego.

W przypadającą na 23-24 czerwca Noc Świętojańską, przeprowadzano tzw. obrzęd święcenia wody. W liturgii kościelnej zastosowanie miały również sekwencje i hymny świętojańskie, które przywędrowały do Polski z Zachodu. W kościołach chrześcijańskich jest to również okres przede wszystkim święcenia ziół leczniczych[j]. Z ziół obowiązkowo święcone są dziurawiec, macierzanka oraz kwiaty ogrodowe. Dziurawiec używany w ludowej medycynie i magicznych praktykach, nosił podwójną nazwę: ziela guślarskiego lub świętojańskiego. W chorobie miała także pomagać paproć trzymana w izbie. W krajach bałtyckich i skandynawskich święto Jana Chrzciciela nazywa się również „dniem lub wieczorem ziół”.

W Lublinie Noc Świętojańską można świętować podczas Studenckiej Sobótki, która zakończy sezon artystyczny Akademickiego Centrum Kultury "Chatka Żaka". Akustycznie zagrają zespoły folkowe, z „Chatki Żaka” – Młode Djembe&Wabazaa oraz Orkiestra św. Mikołaja. Oprócz nich na scenie zobaczymy też lubelski duet Circle of Bards oraz żeńską formację Same Suki. Sobótka kojarzy się z wodą, ogniem, kwiatami i tych akcentów nie zabraknie. Na zakończenie imprezy wystąpi fireshow Sztukmistrze, zapłonie też sobótkowe ognisko. Organizatorzy zachęcają do wzięcia koców, żeby słuchać koncertu wygodnie siedząc. W razie deszczu koncert zostanie przeniesiony do sali widowiskowej ACK.