Darmowa porada prawna – na jakich zasadach i komu przysługuje oraz kto jej udziela?

Liczba osób potrzebujących pomocy prawnej od lat nie maleje. Nic dziwnego – prawo jest skomplikowane, a obywatele nie są w tym zakresie edukowani. Gdy pojawiają się kłopoty, większość nie potrafi poradzić sobie bez pomocy profesjonalisty.

Jednostki udzielające darmowych porad prawnych

W związku z tym Ministerstwo Sprawiedliwości uruchomiło w 2016 r. system darmowej pomocy prawnej. W ponad 1500 punktach w całej Polsce porad udzielają adwokaci i radcowie prawni, a w tych zarządzanych przez organizacje pozarządowe – również absolwenci studiów prawniczych i doradcy podatkowi.

Po porady dotyczące różnych dziedzin prawa można zgłosić się ponadto do takich instytucji i reprezentujących je osób, jak Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Pacjenta, Rzecznik Ubezpieczonych czy Państwowa Inspekcja Pracy.

Wszystko świetnie, jest jedno „ale”

Nieodpłatna pomoc prawna udzielana w ramach wspomnianego projektu i działalności poszczególnych instytucji nie rozwiąże jednak każdego problemu i nie każdy może z niej skorzystać.

Przykładowo darmowe porady prawne świadczone w ogólnopolskim systemie darmowej pomocy prawnej nie dotyczą spraw z zakresu prawa handlowego, celnego, dewizowego czy działalności gospodarczej (z wyjątkiem przygotowania do jej rozpoczęcia).

Bezpłatna pomoc specjalistów jest również dość okrojona: ogranicza się do poinformowania o obowiązującym stanie prawnym, przysługujących danej osobie uprawnieniach i spoczywających na niej obowiązkach, sporządzenia wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych albo ustanowienie pełnomocnika z urzędu czy też do podania możliwych sposobów rozwiązania danego precedensu.

Centrum Pro Bono

W bardziej skomplikowanych przypadkach można skorzystać ze wsparcia Centrum Pro Bono – programu realizowanego przez Fundację Uniwersyteckich Poradni Prawnych. Pomoc tej instytucji jest znacznie szersza, ale skierowana wyłącznie do organizacji pozarządowych, np. fundacji.

Wyspecjalizowana kancelaria

Oznacza to, że gdy osoba prywatna lub firma potrzebuje indywidualnej porady i rozpatrzenia trudnego przypadku, należy udać się do kancelarii radcy prawnego bądź adwokata. Wiele z nich także oferuje porady prawne pro bono, w zakresie związanym ze swoją specjalizacją.

W odróżnieniu od porad udzielanych w ogólnopolskich punktach pomocowych darmowe porady prawne w wybranej kancelarii są bardziej dokładne i skoncentrowane na jednostkowym przypadku. Prawnik dokłada wszelkich starań, aby znaleźć rozwiązanie nie ogólne, lecz najlepsze dla konkretnej osoby – najbardziej adekwatne do sytuacji, w jakiej się ona znalazła.

Darmowa pomoc prawna dla poszkodowanych w wypadkach

– Nasza kancelaria prowadzi postępowania z powództwa cywilnego o świadczenia z tytułu wypadków śmiertelnych, wypadków komunikacyjnych i uszczerbków na zdrowiu. Darmowa porada prawna obejmuje w tym zakresie wstępną weryfikację sprawy i ustalenie, czy nadaje się ona do prowadzenia, to znaczy: czy kwalifikuje się do tego, aby starać się o odszkodowanie, zadośćuczynienie albo rentę. Weryfikacja ta jest bezpłatna – mówi mecenas Artur Klimkiewicz, właściciel kancelarii radcowskiej z Lublina.

Rozmowa z radcą prawnym i analiza sprawy, przeprowadzana na podstawie przedstawionych informacji i kserokopii dokumentów:

• upewnia poszkodowanego, czy rzeczywiście ma on szanse rościć o odszkodowanie, a jeśli tak, umożliwia wstępne ustalenie należnej kwoty świadczenia;
• pozwala się dowiedzieć, jakie dokumenty będą konieczne w procesie ubiegania się o odszkodowanie;
• przekonuje, że nie trzeba się obawiać oddania sprawy do sądu – droga sądowa gwarantuje możliwość uzyskania nawet kilkakrotnie wyższej kwoty należnego odszkodowania. W rozprawach w imieniu poszkodowanego może uczestniczyć radca prawny (zgodnie z przepisami tylko radca może pełnić funkcję pełnomocnika procesowego!), co zdejmuje z barków osoby pokrzywdzonej dodatkowy stres. Jest to także jedyne rozsądne rozwiązanie, gdy poszkodowany nie chce lub z uwagi na stan zdrowia nie może osobiście stawić się na rozprawie (reprezentowanie poszkodowanego przed sądem jest możliwe po podpisaniu stosownej umowy z kancelarią radcowską);
• uświadamia, że poszkodowany ma prawo walczyć o świadczenia lub zwiększenie ich kwoty – niezależnie od tego, czy ubezpieczyciel wypłacił już odszkodowanie;
• jest dobrym sposobem na wyjaśnienie wszelkich wątpliwości i zyskanie równowagi emocjonalnej, bardzo potrzebnej w trudnej sytuacji;
• chroni przed podpisaniem wysoce niekorzystnej ugody pozasądowej z ubezpieczycielem (szczegółowe informacje w poradniku Ugody pozasądowe z ubezpieczycielem i sprawcą – błąd, który może wiele kosztować).

Co ciekawe, wiele kancelarii w ramach darmowej porady prawnej zapewnia dodatkowe możliwości. Przykładowo, aby skorzystać z pomocy mec. Klimkiewicza, można umówić się na spotkanie w biurze kancelarii, ale również poprosić, by radca dojechał pod wskazany adres. Jest to rozsądne rozwiązanie dla poszkodowanych, którzy ze względu na zły stan zdrowia lub inne komplikacje nie mogą dotrzeć do biura osobiście, a bez porady prawnej nie potrafiliby sobie poradzić z niełatwym zdarzeniem.

– Dzięki darmowym poradom prawnym w zakresie odszkodowań wzrasta świadomość poszkodowanych odnośnie do zasadności przyznawania świadczeń, terminów przedawnienia czy wysokości przyznawanych kwot. Przede wszystkim Polacy potrafią już walczyć o to, co im się prawnie należy, bo wiedzą, jak to robić i do kogo zgłosić się po pomoc – cieszy się mec. Klimkiewicz, który pomógł już dziesiątkom poszkodowanych z całej Polski, także w sprawach pozornie skazanych na porażkę.

Czytaj dalej: „Proszę o pomoc, nie stać mnie na prawnika”, czyli kiedy pomoc prawna nie jest darmowa?