Cmentarz przy ulicy Lipowej. Kwesta inna niż wszystkie do tej pory.

Nie na nekropoliach tylko w Internecie trwa zbiórka funduszy na ratowanie zabytkowych grobowców na najstarszej lubelskiej nekropolii przy ul. Lipowej, będącej jednocześnie drugą w kraju pod względem swego wieku.

Akcja zorganizowana została już po raz 34. Tym razem jednak, jak co roku, nie zważając na warunki pogodowe, od rana do wieczora, nie będą kwestowali ani lubelscy aktorzy, politycy, ludzie pióra, dziennikarze, mundurowi, nauczyciele i młodzież, niektórzy radni, ani też wszyscy ci, którym drogi jest los niszczejącego, ale sukcesywnie ratowanego największego we wschodniej Polsce cmentarza, a w zasadzie zespołu cmentarzy. Nie będzie też już z daleka słychać pobrzękiwania monet w trzymanych przez nich puszkach. Akcja ze względów sanitarnych przeniesiona została do wymiaru wirtualnego. Jedynie jej cel pozostał jak zawsze szczytny - ratowanie odchodzących powoli w zapomnienie, niszczejących świadków naszej lokalnej i narodowej zarazem przeszłości - zabytkowych grobowców osób, które związane były z naszym miastem, dbały o jego rozwój, sławiły je zarówno w kraju, jak i poza jego granicami.

- Przez 10 lat kwestowania zebrałem 115.000 zł na ratowanie zabytkowych pomników na cmentarzu przy ul. Lipowej - informuje radny Rady Miasta Lublin Zbigniew Jurkowski. - Spotkać mnie można było z puszką nie tylko przy wejściu do tego najstarszego z lubelskich cmentarzy, ale również na Majdanku. W zeszłym roku fundusz konserwatorski zasiliłem kwotą 20.000 zł, ale obecnie ze względu na pandemię niestety nie będę zbierał datków.

Kompleks cmentarzy przy ul. Lipowej w Lublinie zaczął powstawać pod koniec XVIII wieku, daleko poza ówczesnymi granicami miasta. Pierwsze pochówki jednakże odbyły się tu dopiero w 1811 roku, ponieważ początkowo lublinianie nie chcieli chować swoich bliskich poza terenem kościelnym, a tym bardziej poza miastem. Z biegiem lat nekropolia znalazła się jednakże w centrum Lublina. Ma ona dziś wielonarodowy i wielowyznaniowy charakter. Pochowani są tu katolicy, prawosławni i ewangelicy. Już choćby sam ten fakt stanowi o wyjątkowości cmentarza. I to nie tylko w skali krajowej.

Dzięki kwestom w latach poprzednich odremontowano już wiele ponad 300 nagrobków. Każdego roku przybywają kolejne odnowione, ale rośnie też liczba oczekujących, gdyż upływający czas nie jest łaskawy dla piękna zaklętego w kamień. W najstarszej części cmentarza zlokalizowanych jest około tysiąca grobów z XIX wieku, a większość z nich wymaga odnowienia. Zostały bowiem zbudowane przeważnie z nietrwałego piaskowca i wapienia. Wiele grobowców jest już opuszczonych, więc nie ma kto się nimi opiekować.

Wszystkimi poczynaniami w tym zakresie kieruje nieprzerwanie od 2005 roku przewodniczący Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Lublina Stanisław Santarek. W ciągu 34 lat działalności tej organizacji udało się uratować od zniszczenia ponad trzy setki zabytkowych nagrobków, w tym po kilka na starym cmentarzu ewangelickim oraz prawosławnym i wojskowym. Zebrana w ubiegłym roku kwota była rekordową w historii kwesty SKOZL. Zdaniem S. Santarka stanowiło to wynik hojności mieszkańców Lublina, było zasługą sprzyjającej pogody oraz sukcesem kwestujących. Organizatorzy serdecznie dziękują mieszkańcom Lublina za wsparcie ich akcji i jednocześnie zwracają się z prośba o przekazanie na ich konto 1% podatku w rozliczeniu PIT za 2020 rok.

Około aż 90% zabytkowych nagrobków w najstarszej XIX-wiecznej części cmentarza wykonana jest z piaskowca lub wapienia, kamienia bardzo miękkiego i wrażliwego na wpływy atmosferyczne. Pod wpływem opadów, mrozu i zmiennej temperatury kamień ulega destrukcji, w wyniku czego następują ubytki w postaci „pudrowania”. Niejednokrotnie, przystępując do pracy konserwatorskiej, okazuje się, że kamień, pozornie wyglądający dobrze, w rzeczywistości posiada niewidoczne z zewnątrz ubytki. Prace konserwatorskie polegają nie tylko na oczyszczeniu i uzupełnieniu ubytków, ale przede wszystkim na nasączeniu kamienia specjalnymi chemikaliami, zabezpieczającymi go przed dalszym niszczeniem. Być może po kilku latach od konserwacji kamień ponownie sczernieje, będzie zabrudzony - na co konserwatorzy nie mają wpływu – jednak sam kamień będzie zabezpieczony przed dalszym „pudrowaniem”, a tym samym „żywotność” nagrobka zostanie wydłużona.

Mieszkańcy Lublina, widząc, że składane pieniądze przynoszą wymierne rezultaty w postaci odrestaurowanych nagrobków, z każdym rokiem wrzucali do puszek wyższe datki. Osoby opiekujące się zabytkowymi nagrobkami mają nadzieję, że i w bieżącym, jakże nietypowym roku, będzie podobnie. I choć nie do puszek, nie na ręce wolontariuszy, to jednak lublinianie tradycyjnie już nie poskąpią grosza, kontynuując tradycję lubelskiej kwesty.

- Jako osoba czująca odpowiedzialność za kwestę przekazuję na jej cele 500,00 zł - deklaruje radny Zbigniew Jurkowski - i proszę jednocześnie wszystkich mieszkańców Lublina o wpłaty choć po złotówce, po 2 złote, gdyż one również mają znaczenie.

W bieżącym roku tradycyjnie już Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Lublina i Polskie Radio Lublin zamierzali organizować XXXIV kwestę, której celem miała być odnowa zabytków cmentarnych. Jednakże pandemia uniemożliwiła jej przeprowadzenie. Ale nie może ona pokrzyżować realizacji planu zbierania datków. Zgromadzone fundusze pozwolą na kontynuację dzieła rozpoczętego w Lublinie przed 34 laty.

Organizatorzy proszą o wpłacanie pieniędzy na konto Komitetu Odnowy Zabytków Lublina: 04 1240 5497 1111 0000 5001 4129.