Wojenny cmentarz na Nowym Świecie w Lublinie jest zarośnięty trawą

Nekropolia przy ul. Nowy Świat w niczym nie przypomina cmentarzy wojennych z terenów dawnej Galicji. Tylko wysoki, słabo widoczny zza starych drzew krzyż sugerować może, że jest to skrawek poświęconej ziemi. Zachowane resztki nagrobków ułożone wokół krzyża tworzą symboliczne lapidarium. – Najbardziej jest nam wstyd, kiedy przyjeżdżają tutaj zagraniczne wycieczki – mówi jedna z mieszkanek Wspólnoty Mieszkaniowej Nowy Świat 37. – Obserwuję to miejsce z okien i przez cały rok nic się tu nie dzieje. Nikt o to nie dba – dodaje.

Wysokość trawy, ilość chwastów i śmieci, wypalone znicze i zwiędłe wiązanki zdają się potwierdzać, że teren nekropolii dawno porządkowany nie był. Popękane, niemal nieczytelne płyty nagrobne z piaskowca wymagają prac konserwatorskich.

Utrzymanie oraz remonty grobów i cmentarzy wojennych to zadania i kompetencje wojewody. – W tym roku dla nas priorytetem jest pomnik 200 „żołnierzy wyklętych” zamordowanych na Zamku zaraz po tzw. „wyzwoleniu” w 1945 roku przy ul. Unickiej – podkreśla Waldemar Podsiadły, sekretarz Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. – Na ten cel przeznaczyliśmy 25 tys. zł, kolejne 15 tys. na bieżące utrzymanie wszystkich pozostałych cmentarzy, w tym tego przy ul. Nowy Świat – dodaje Podsiadły.

To kropla w morzu potrzeb. Jak wynika z wyliczeń ratuszowych urzędników – 15 tys. zł nie wystarcza nawet na wykoszenie trawy w ciągu roku.

– Ostatecznie wojewoda zdecydował się przekazać ten cmentarz gminie. Podczas najbliższej sesji Rady Miasta, 31 maja, radni będą głosować nad porozumieniem w tej sprawie – zapowiada Joanna Bobowska z biura prasowego Urzędu Miasta. – Jeśli do tego dojdzie, planujemy zabezpieczyć w budżecie 25 tys. zł na ten cel.

Społecznym opiekunem cmentarza przy Nowym Świecie jest Zespół Szkół nr 6 przy ul. Krochmalnej oraz Szkoła Podstawowa nr 2 przy ul. Mickiewicza. – Nasz wkład w utrzymanie cmentarza jest raczej symboliczny – przyznaje Teresa Frąckiewicz, z-ca dyr. podstawówki. – O generalnych porządkach w naszym przypadku nie może być mowy. Na groby chodzimy sporadycznie z okazji Wszystkich Świętych i innych ważnych rocznic. Przynosimy kwiaty i znicze, sprzątamy okolice krzyża – dodaje.

Historia cmentarza

Okolice Lublina w latach 1914-1917 były areną działań wojennych. 30 lipca 1915 r. ułani 5. szwadronu Legionów Piłsudskiego pierwsi wkroczyli do miasta, wyzwalając je z rąk Rosjan. Za nimi przybyły jednak wojska Sprzymierzonych – Austro-Węgier i Niemiec, którzy wkrótce z wyzwolicieli stali się prowadzącymi rabunkową gospodarkę okupantami. Przy ul. Nowy Świat Austriacy urządzili koszary i szpital polowy. Cmentarz wojenny funkcjo-nował zaledwie dwa miesiące – w sierpniu i wrześniu 1915 r. Źródła historyczne mówią o 181 pochówkach. Na jednej z płyt nagrobnych obok niemieckiej można przeczytać inskrypcję w języku polskim: „Bądź wierny aż do śmierci, Dam ci koronę żywota”. Z niemal 200 pochówków do dziś zachowało się zaledwie kilka płyt nagrobnych.